آزمایش یا تست سدیم سرم یا پلاسما چیست؟
تست سدیم سرم یا پلاسما از جمله آزمایشهایی هست که با دستگاه الکترولیت آنالایزر (Ion Selective Electrode (ISE انجام میشود نام انگلیسی یا لاتین این تست Sodium یا به اختصار NA میباشد از آزمایش سدیم برای تعیین غلظت های غیرطبیعی سدیم خون مانند کاهش سدیم خون (هیپوناترمی) و یا افزایش سدیم (هیپرناترمی) استفاده می شود. در چکاپ کلی بدن ، این آزمایش بیشتر بهعنوان بخشی از پانل الکترولیت و یا پانل الکترولیت پایه انجام میشود. سدیم در تمام مایعات بدن پیدا میشود و برای عملکرد طبیعی بدن از جمله عملکرد عضلات و اعصاب ضروری است ، نشانههای هیپوناترمی زمانی شروع میشود که مقدار سدیم کمتر از ۱۲۵mEq/L باشد که این مورد از اولین نشانههای بیماری، ضعف است. اگر سطح سدیم کمتر از ۱۱۵mEq/L شود گیجی و خستگی شدید در بیمار دیده خواهد شد که در صورت ادامه اُفت سطح آن، ممکن است سبب اختلالات عصبی مانند کُندی ذهن و اغماء شود. همچنین دستور العمل استفاده از این دستگاه در لینک زیر آمده است و همچنین در دوره اصول کار در آزمایشگاه تشخیص طبی نیز آمده است ، و توضیحات مربوط به تمام تستها در زیر آمده است.
Na در آزمایش خون چیست؟
سدیم اصلیترین کاتیون مایع خارج سلولی (ECF) در بدن انسان میباشد ، Sodium نقش بسیار حائز اهمیت و مهم در تعادل میان اسید و باز دارد همچنین این عنصر به عملکرد عصبی-عضلانی در بدن ما کمک میکند ، مقدار سدیم در خون با مقدار پتاسیم رابطه عکس دارند ، یعنی هرچه سدیم بالاتر پتاسیم پایینتر است.
نحوه انجام آزمایش سدیم
برای انجام این آزمایش سدیم ابتدا از بیمار نمونه از رگ وریدی بازو (سرم/پلاسما) خون گرفته میشود و سپس با سانتریفیوژ عمل جداسازی سرم انجام میشود و بعد از آن نمونه را با دستگاه الکترولیت آنالایزر یا ISE میخوانیم و نتیجه را در برگه آزمایش به بیمار ارائه میدهیم.
علت درخواست آزمایش سدیم
با دقت بر رابطه میان سدیم و پتاسیم و رابطه عکس آنها و اینکه ذخایر سدیم اغلب خارج سلولی هستند، با انجام تست سدیم میتوان ذخایر کلی سدیم بدن را تعیین کرد و بر عملکرد سایر عناصر بدن و داروها را کنترل نمود .
مانیتور کردن روند تأثیر داروها روی بدن بیمار علی الخصوص دیورتیکها بر مقادیر سدیم سرم.
دلایل افزایش مقادیر سدیم در بدن
جواب آزمایش سدیم ممکن است بر اثر موارد زیر افزایش پیدا کند :
- هیپر آلدوسترونیسم (کاهش دفع سدیم)
- تعریق شدید (دفع بیش از حد آب آزاد بدن بدون جایگزینی مجدد آب)
- اسیدوز لاکتیک
- ازوتومی
- دهیدراسیون
- مصرف بالای سدیم
- بیماری کوشینگ (کاهش دفع سدیم)
- دیابت
- تب
- سوختگیها
- تزریق زیاد سالین
دلایل کاهش مقادیر سدیم در بدن
جواب آزمایش سدیم ممکن است بر اثر موارد زیر کاهش پیدا کند :
- تولید بیش از حد هورمون ضد ادراری ADH (کاهش سدیم به دلیل افزایش آب آزاد بدن)
- بیماریهای CNS (سیستم عصبی مرکزی)
- نارسایی احتقانی قلبی (کاهش سدیم به دلیل افزایش آب آزاد بدن)
- استفاده زیاد از دیورتیکها (کاهش سدیم به دلیل افزایش دفع سدیم)
- آسپیراسیون نازوگاستریک (کاهش سدیم به دلیل افزایش دفع سدیم)
- هیپو پروتئینمی
- بیماری آدیسون (کاهش سدیم به دلیل افزایش دفع سدیم)
- اسهال (کاهش به دلیل افزایش دفع سدیم)
- مصرف ناکافی سدیم
- مصرف زیاد آب
- استفراغ (کاهش به دلیل افزایش دفع سدیم)
- انسداد روده ای (کاهش به دلیل افزایش دفع سدیم)
- نارسایی مزمن کلیه (کاهش به دلیل افزایش دفع سدیم)
- سندروم نفروتیک
- آسپیراسیون مایع جنب یا صفاق (کاهش به دلیل افزایش دفع سدیم)
- سیستیک فیبروزیس
- نارسایی کبدی
- تزریق وریدی گلوکز
تمام موارد گفته شده در جواب آزمایش تست سدیم قطعی نبوده و ممکن است دلیل بر کاهش یا افزایش باشند ، از درمان خودسرانه بدون نظر پزشک جدا خودداری کنید.